Nguri-uri budaya Jawi: Ngelmu Kyai Petruk

Mungkin kita sering mendengar kata-kata "wong njowo ilang Jawane atau wong njowo ora njawani". Yang berarti orang Jawa sudah lupa dengan budaya Jawa, tetapi jika dirasakan memang benar adanya. Jaman sekarang orang-orang Jawa sudah kebanyakan lupa dengan budayanya, terutama dikalangan anak muda. Entah itu dari tutur katanya, unggah ungguh nya saat bicara dengan orang yang lebih tua, tingkah lakunya, terlebih pada kesenian budaya Jawa. Kebanyakan dari anak muda sekarang lebih cinderung mengikuti kesenian budaya dari barat daripada kesenian dari bangsa sendiri. Miris memang melihatnya, tapi memang seperti itu keadaannya sekarang. Sekarang tinggal bagaimana kita ikut melestarikan budaya kita dengan cara kita sendiri. Boleh ikut budaya luar, tetapi jangan sampai melupakan budaya sendiri. 

Berikut ini kutipan lengkap yang kaya akan nasehat, salah satu pitutur luhur yang sering disampaikan ki dalang dalam pertunjukan wayang melalui media tokoh Petruk :


NGELMU KYAI PETRUK

Kuncung ireng pancal putih
Swarga durung weruh
Neraka durung wanuh
Mung donya sing aku weruh
Uripku aja nganti duwe mungsuh.

Ribang bumi ribang nyawa
Ana beja ana cilaka
Ana urip ana mati.
Precil mijet wohing ranti
Seneng mesti susah
Susah mesti seneng
Aja seneng nek duwe
Aja susah nek ora duwe.

Senenge saklentheng susahe sarendheng
Susah jebule seneng
Seneng jebule susah
Sugih durung karuan seneng
Ora duwe durung karuan susah
Susah seneng ora bisa disawang
Bisane mung dirasaake dhewe.

Kapiran kapirun sapi ora nuntun
Urip aja mung nenuwun
Yen sapimu masuk angin tambanana
Jamune ulekan lombok, bawang
Uyah lan kecap
Wetenge wedhakana parutan jahe
Urip kudu nyambut gawe.

Pipi ngempong bokong
Iki dhapur sampurnane wong
Yen ngelak ngombea
Yen ngelah mangana
Yen kesel ngasoa
Yen ngantuk turua.

Pipi padha pipi
Bokong padha bokong
Pipi dudu bokong.
Onde-onde jemblem bakwan
Urip iku pindha wong njajan
Kabeh ora bisa dipangan
Miliha sing bisa kepangan
Mula elinga dhandhanggulane jajan :

Pipis kopyor sanggupira lunga ngaji
Le ngaji nyang bejadah
Gedang goreng iku rewange
Kepethuk si alu-alu
Nunggang danglem nyengkelit lopis
Utusane tuan jenang
Arso mbedhah ing mendhut
Rame nggennya bandayudha
Silih ungkih tan ana ngalah sawiji
Patinira kecucuran

Ki Daruna Ni Daruni
Wis ya, aku bali menyang giri
Aku iki Kyai Petruk ratuning Merapi
Lho ratu kok dadi pak tani?

(diunduh dan diolah kembali dari www.prabuwayang.wordpress.com. Oleh penulis asli di kutip dari buku “Air Kata-kata”, karya Sindhunata, Galang Press, 2003, Yogyakarta, hal. 110.)

Komentar

Postingan populer dari blog ini

SP 1 PADA PASIEN ISOS (KEPERAWATAN JIWA)

SP 1 PADA PASIEN PERILAKU KEKERASAN (KEPERAWATAN JIWA)

ANALISA SINTESA RETENSI URINE